DÜNYANIN NAZARLIĞI ANADOLUNUN İNCİSİ DOGUNUN VE BATININ KUZEYİN VE GÜNEYİN KARDEŞLİĞİNİN KESİŞME NOKTASIDIR ‘’KADİM MALATYA ŞEHRİ’’

Anadolu Coğrafi konumu bakımından eski Çağlardan beri uygarlıkların doğup geliştiği bir yer olduğu gibi doğu ve batı arasında bir çeşit köprü işlevi görmektedir.Doğunun İpeği ile baharatının ve diğer ürünlerinin kervanlarla Batıya taşıması Çin’den Avrupa’ya uzanan ve bugün ‘’İpek yolu’’olarak adlandırılan ticaret yollarını oluşturmuştur.Çağlardan beri hangi isimle anılırsa anılsın doğunun batı ile kuzeyin güneye olan kardeşliğinin kesişme noktasıdır.’’Malatya Şehri’’İnsanlık tarihinin en kadim yaşanmış ana arterlerin birleştiği kavşak noktasıdır.Urartular döneminden bu zaman kadar Muş-Varto-Karlıova-Bingöl-Karakoçan-Palu üzerinden Harput a ulaşır Kömür han’dan Fırat ı geçerek Malatya ya varır Güneyden ise Harput’tan Malatya’ya buradan da Hekimhan-Sivas üzerinden Samsuna çıkar.Bu yol Samsundan Gemi ile İstanbul’a kavuşan tarihi İpek yoludur(İpek yolu geçtiği bölgeleri İktisadi açıdan kalkındırıp halkın refah seviyesini yükseltirken aynı zamanda Doğu batı uygarlıklarının arasında bir köprü olmuş,ulusların birbirleri ile tanışmasında Kültür alışverişlerinde etkin rol oynamıştır).İpek yolu insan eli ile açılmış bir yol değildir.Bu yol geniş vadi yatakları ile kervanların konaklarına yarayacak vahalardan oluşmuştur.Antik çağda kullanılan yolların yanında,Roma döneminde ticaret ve sınırların korunması amacı ile yeni yol yapımına geçilmiştir.Eski Malatya’nın büyük bir askeri merkez olması sebebiyle Romalılar,askeri ve ticari amaçla kullanılan yollarını Eski Malatya’dan geçirmişlerdir.Bu durumu,yol kenarlarına dikilen Mil taşları doğrulamaktadır.Bizans İmparatorluğu da Roma yollarını aynı amaçla kullanmıştır.Araplar Bizans topraklarına yaptıkları akınlardan sonra geri çekilirken Kommagene ile Malatya arasındaki geçitten faydanlanmışlardır .Türkler ise Fırat nehrinin Eski Malatya yakınlarında aşarak Orta Anadolu ya ulaşmışlardır.Coğrafi konum itibariyle doğal yollar üzerinde olan Malatya ön tarihinin paleolitik çağ a kadar indiği Ansır(Buzluk)ve inderesi mevkiinde bulunan mağaralardan anlaşılmıştır.

Yapılan kazılar kapsamında İzollu mevkii Cafer höyükte yapılan kazılarda,O yöre insanının Paleolitik mağaralardan çıkıp ilk defa ovada tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları yerleşik köy hayatına başladıkları anlaşılmıştır.Cafer Höyük kazılarıyla Eski Malatya ve çevresinde M.Ö.7000’lerden itibaren tarıma başlandığı anlaşılmaktadır.Arslantepe ve Değirmen tepe kazıları bölgedeki yerleşimi M.Ö..5000-3000 yılları arasında Kalkolitik çağda devam ettiğini göstermektedir.Aynı bölgedeki bu kazılardan çok sayıda taştan pişmiş topraktan yapılmış damga mühürleri ile pişmemiş toprak mühür baskıları bu yörenin önemli ticaret merkezi olduğunu belgelemektedir.Arslantepe mühür baskıları üzerindeki zengin tasfirler ile bölgenin ekonomik,sosyal,dini yapısı bölgenin hayvan çeşitliliği,bitki örtüsü hakkında bilgi edinmemizi sağlamaktadır.Bu baskılı mühürlerin kullanım amacı olarak yazının olmadığı dönemlerde bugünkü anlatım dili ile kayıt tutma,kayıt altına alma ve koruma işlemini gerçekleştirmek için kullanılmıştır.Malatya kuruluş isim itibari ile başlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan gelen Anadolu şehirlerinden birisidir.Kültepe vesikalarında ‘’Melita’’şeklinde görülen Malatya da Hitit vesikalarında ‘’Maldia’’olarak bahsedilmektedir.Asur imparatorluk vesikalarında ise Meliddu,Melide,Melid,Milid,Milidia,olarak geçmektedir.Urartu kaynaklarında ise Melitea denilmektedir.Hitit hiyeroglif kitabelerinde Malatya şehri bir öküz başı ve ayağı ile ifade etmektedir.Eski çağ coğrafyacılarından Strabon(M.Ö58-M.S.21)Melitene adı ile zikretmiştir.Strabona göre bu yöre ;zeytin,üzüm ve meyve ağaçları ile bezenmiş Kapadokya da bir benzeri bulunmayan tek yerdir.Burası Roma devrinde.Hudutların korunması coğrafi konumu ve jeopolitik önemi dikkate alınarak mühim bir merkez olarak muhafaza edilmekteydi.Bizans dönemine siyasi iktisadi bakımından da korunmuştur.Doğunun İpeği ile baharatının ve diğer ürünlerinin kervanlarla Batıya taşınması Çin den Avrupa ya uzanan ve bugün ‘’İpek Yolu’’olarak adlandırılan ticaret yolunu oluşturmuş tur.Anadolu’nun Kadim şehri İpek yolunun kavşağı doğunun batı ile kuzeyin güneye olan kardeşliği, dünyanın nazarlığı Anadolu nun incisi olan’’Malatya Şehri’ Kadim tarihini içerisine barındıran.Bir uygarlık olan ‘’Arslantepede’’Erken Tunç Çağı II(M.Ö:2700-2500’nin başlangıcında Torosların Kuzeyinde kalan bütün bölge Erken Tunç Çağı I deki etkileri hala süren Suriye-Mezopotomya kültüründen kopmuş ve Doğu Anadolu Trans Kafkasya kökenli geleneklere dayanan özgün ve incelikli bir Kültür yapısını ortaya koymuş ve bölgesine hükmetmiş bir uygarlık olan ‘’Arslantepe’’ (2021 yılı) ilan edilmelidir.Buradan başta Sayın Cumhurbaşkanımıza,Kültür ve Turizm bakanımıza,Malatya Valimize ve Büyükşehir Belediye Başkanımıza ilimizi idare eden tüm idarecilerimize ve Malatyamızın kıymetli Vatandaşları sizlere sesleniyoruz ve 2021 yılı Arslan tepe yılı olsun diyoruz.

Mehmet Gürbüz

Anadolu Ahi Evran İş Adamları