Özbekistan’ın Manevi Ziyaretgâhı: Malatyalı Abdülhâliḳ Gucdüvani Türbesi

Nakşbendîliğin ilk temel esaslarını kuran, Mâverâünnehir, Buhara, Harezm ve Horasan bölgesinde tasavvuf ve tarikat hizmetini sürdüren Abdulhâlik Gucdevânî Hazretleri, manevi miras olarak Özbekistan hükümeti tarafında korunarak yaşatılıyor.

Türbeyi ziyaret eden Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Temel İslam Bilimleri Bölümü Tasavvuf Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Hamit Demir, Abdülhâliḳ Gucdüvani hazretlerinin altın silsilenin 9’uncu halkası olduğunu söyledi.

Gucdüvani ve nesebi hakkında bilgi veren Demir, aslen Malatyalı olduğunu anlatarak,  “Hâcegân tarikatının kurucusu olan Abdulhâlik Gucdevânî (k.s.), Buhara’ya yaklaşık 40 km. uzaklıktaki Gucdevân kasabasında doğdu. Babası, İmam Malik neslinden, zâhirî ve bâtinî ilimlere vakıf bir âlim olan Malatyalı Abdülcemil İmam’dı. Rivayete göre, düşmanları tarafından şehirden çıkarılan Malatya sultanının tahtına dönmesini sağlayan Abdülcemil, 113 yaşında olmasına rağmen mükâfat olarak sultanın kızıyla evlendirildi. Bu arada Hızır (a.s.), Abdülcemil’e bu evlilikten bir erkek çocuğu doğacağı müjdesini verip ve adını Abdulhâlik koymasını istedi. Ancak bir süre sonra bilinmeyen bir sebeple Abdülcemil, aile efradını alarak Malatya’dan ayrıldı ve Buhara’nın Gucdevân kasabasına yerleşti. Abdulhâlik Gucdevânî Hazretleri de burada dünyaya geldi.” dedi.

Hayatına ve yaşadığı döneme etkisinin bir hemşehri olarak tüm Malatyalıların ve insanlığın araştırarak öğrenmesi gerektiğini kaydeden Demir, “Gucdevânî hazretleri bugün Nakşibendiliğin prensipleri diye bilinen on bir temel düsturu da ortaya koydu. Bu prensiplerin esası “kalbe gelip onu meşgul eden her şeyi oradan çıkarıp atmak ve onu daima Allah-u teâlâ ile meşgul hâle getirmektir”. diye konuştu.

Külliye imam Hatibi Amir Hoca da geçtiğimiz yıllarda Malatya’da düzenlenen 1. Abdülhâlık Gücdevânî el-Malatî Uluslararası Tasavvuf Sempozyumu’na katıldığını anlatarak, dedelerinin geldiği şehri görmekten ve buradaki programlara katılmaktan duyduğu memnuniyeti ifade etti.

Müezzin Abdulkerim Efendi ise depremden etkilenen Malatya ve ülkemiz için dua ederek yakınlarını kaybedenler için sabır diledi.

Abdülhâliḳ Gucdüvani hazretlerinin annesinin kabrinin de bulunduğu türbe, etrafına yapılan mescit ve müştemilatıyla külliye olarak günümüzde yüz binlerce ziyaretçi ağırlıyor.

Abdülhâliḳ Gucdüvani Kimdir ?

Abdülhâlik Gucdüvânî (1103 – 1179), Nakşibendi tarikatına mensup din bilgini ve mutasavvıf.

Abdülhalık, Buhara yakınında Gucdevan isminde bir küçük kasabada doğmuştur. Babası Malatya’dan Orta Asya’ya taşınmış bir fakih’dir. Buhara’da tefsir eğitimi alırken Nakşibendi tarikatının silsilesinde[1] yer alan Yusuf Hemedani ile tanıştı. Hemedani’den Nakşibendi tarikatını öğrendi ve daha sonra Nakşibendi tarikatını sistemleştirerek, genişletti.

Farsça’da “Kelimat-ı kudsiye” denilen On Bir ana tarikat kuralını Nakşibendi tarikat kuralı haline getirmiştir. 1179 yılında Gucdevan’da öldü. Buhara şehir merkezine 50 km. mesafedeki Gijduvan kasabasında türbesi bulunur.